Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Orta Avrupa ekonomilerinin enflasyonun düşmesiyle birlikte bu yıl ve gelecek yıl daha güçlü bir büyümeye hazır olduğunu, ancak Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin yüksek borçlanma maliyetleri şeklinde bu ülkelerin beklentilerine gölge düşürmeye devam edeceğini söyledi.
EBRD ayrıca, işletmelerin ihracatlarının önündeki engellerden kaçınmaya çalışması nedeniyle geçen yıl Avrupa ve Kuzey Afrika'nın bazı bölgelerinde Çin yatırımlarında bir artış olduğunu kaydetti.
Rusya'nın Şubat 2022'de Ukrayna'yı geniş çaplı işgali, enerji ve gıda fiyatlarını keskin bir şekilde yükselterek orta Avrupa'da hane halkının harcama gücünü zayıflatırken, iş dünyasının güvenini de zedeledi. Merkez bankalarının enflasyondaki artışı kontrol altına almak için borçlanma maliyetlerini artırmasıyla dokuz orta Avrupa ülkesinde ekonomik büyüme sert bir şekilde yavaşladı ve beşinde daralma yaşandı.
"BORÇLANMA MALİYETİNDE SAVAŞLA İLGİLİ KALICI BİR ARTIŞ VAR"
EBRD, hane halkı harcamalarının toparlanmasıyla birlikte büyümede bir artış beklerken Polonya'nın bu yıl %2.9, bir sonraki yıl ise %3.5 oranında büyümesini öngörüyor.
Ancak, yatırımcılar ve kredi verenler Rusya'ya yakın olan birçok ülkeyi işgal öncesine kıyasla daha riskli yerler olarak algıladıkları için savaşın etkisinin sürmesi muhtemeldir.
EBRD, Alman devlet tahvillerinin getirileri ile etkilenen hükümetler tarafından ihraç edilenler arasındaki farkın şu anda Ocak 2022'dekinden iki kat daha geniş olduğunu ve hükümetler, hane halkları ve işletmeler için borçlanmayı Rus birlikleri Rusya'da kalsaydı olacağından daha pahalı hale getirdiğini tahmin ediyor.
EBRD'nin baş ekonomisti Beata Javorcik, "Borçlanma maliyetinde savaşla ilgili kalıcı bir artış var" dedi. "Savaş Avrupa'nın üzerinde uzun bir gölge oluşturmaya devam ediyor."
EBRD 1991 yılında, ticaretin önündeki engellerin kaldırılması ve birçok fabrika işinin ücretlerin daha düşük olduğu ülkelere taşınmasını içeren bir küreselleşme dönemini başlatan bir gelişme olan komünizmin çöküşünün ardından Doğu Avrupa ve eski Sovyetler Birliği'ndeki ülkelere yardım etmek için kuruldu.
Şimdi ise EBRD, yatırım yaptığı ülkelere, kısmen ABD ve Çin arasındaki karşılıklı şüpheden kaynaklanan ve Avrupa'nın birincisine meylettiği bu küresel sistemin parçalanması konusunda yardımcı oluyor.
Geçtiğimiz yıl EBRD, faaliyet gösterdiği yaklaşık üç düzine ülkede Çin faaliyetlerinde keskin bir artış tespit etti. Yeni fabrika ve tesislere yapılan tüm yabancı yatırımların %39'unu bu ülkeden gelen işletmeler oluştururken, bu oran 2022'de %5'in altındaydı.
Bu yatırımların büyük bir kısmı, jeopolitik bölünmenin her iki tarafıyla da ilişkilerini sürdürmeye çalışan bazı ülkelerde yoğunlaştı. Bu ülkeler arasında elektronik, metal ve yenilenebilir enerji gibi sektörlerde Mısır, Fas ve Sırbistan yer alıyor.
EBRD'ye göre bu, daha geniş Avrupa pazarlarına erişimi olan ve olması muhtemel ülkelerde ürün üreterek ihracatın önündeki potansiyel engellerden kaçınma çabası gibi görünüyor. Fas'ın durumunda, ABD ile de bir serbest ticaret anlaşması var.
Javorcik, "Bunu ihracattan ziyade doğrudan yabancı yatırım yoluyla pazarlara tedarik sağlamak için önleyici bir hamle olarak düşünebilirsiniz" dedi.
İsrail ve Hamas arasındaki savaş EBRD'nin yatırım yaptığı ülkeleri de etkiliyor. Kalkınma bankası, Hamas'ın İsrail'e saldırısından kısa bir süre sonra Kasım ayında %4,5 olarak tahmin ettiği Mısır ekonomisinin bu yıl %3,9 oranında büyümesini beklediğini açıkladı. Bu düşüş kısmen Süveyş Kanalı'ndan elde edilen gelir kaybını yansıtıyor. Lübnan için büyüme tahminini de %3'ten %0,2'ye düşürdü.
EBRD, faaliyet gösterdiği tüm ülkelerde 2023 yılında %2,5 olan büyümenin bu yıl %3'e yükselmesini bekliyor. Ancak bu, büyük ölçüde Batı Avrupa'dan gelen ihracat talebindeki zayıflığı yansıtarak Kasım ayında beklediği %3,2'lik büyümeden aşağı yönlü bir revizyona işaret ediyor.
Kalkınma Bankası, Ukrayna ekonomisinin bu yıl %3 büyümesini beklemeye devam ettiğini belirtirken, Rusya için büyüme tahminini %1'den %2,5'e yükseltti.
