ABD Başkanı Donald Trump'ın izlediği korumacı ticaret politikası küresel anlamda belirsizlik kaynağı olmaya devam ederken, bu yönde atılan ve atılacak karşı misilleme adımları risk algısının tarihi şekilde yüksek kalmasına neden oluyor.
ABD'nin attığı tarife adımlarına ilk tepkiler gelirken, cuma günü Çin, ABD'nin karşılıklı tarifeler kapsamında ülkeden ithal ürünlere getirdiği yüzde 34'lük gümrük vergisi artışına karşı aynı oranda ek tarife uygulayacağını duyurdu.
Trump, sosyal medya hesabından konuya ilişkin yaptığı paylaşımda, "Çin yanlış oynadı, paniklediler. Bu karşılayamayacakları tek şey." ifadesini kullandı.
Analistler, Trump'ın tarife açıklaması sonrası endekslerdeki düşüşün 2020'den bu yana görülen en yüksek oranlara çıktığına işaret ederek, Çin'in misillemesiyle küresel ticaret savaşlarının şiddetleneceğine dair korkularla piyasada kayıpların derinleştiğini söyledi.
ABD endekslerindeki geçen hafta takip edilen iki günlük sert düşüş 6 trilyon doların üzerinde kayba neden olurken, haftanın ilk işlem gününde Asya endeksleri öncülüğünde derin satış baskısı yatırımcılar tarafından yakından takip ediliyor.
Analistler, ABD'nin ticaret partnerlerine getirdiği karşılıklılık esaslı tarifelerin etkisiyle küresel ticaret ve imalat stratejilerindeki olası değişimler varlık fiyatlamalarını zorlaştırmaya devam ettiğini belirterek, gelecek dönemde merkez bankalarının para politikalarında izleyecekleri yol haritalarının da yeniden şekillenebileceğini söyledi.
ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell, Trump'ın karşılıklı tarifeleri açıklamasının ardından cuma günü ilk kez konuştu.
Tarifelerin beklenenden önemli ölçüde daha yüksek olduğunu dile getiren Powell, olası ekonomik etkilerini değerlendirmenin zor olduğunu vurguladı.
Powell, "İleriye baktığımızda, yüksek tarifeler ekonomimizde etkisini gösterecek ve muhtemelen önümüzdeki çeyreklerde enflasyonu yükseltecektir. Para politikası için uygun seyrin ne olacağını söylemek için henüz çok erken." ifadelerini kullandı.
Tarife açıklamaları sonrasında para piyasalarındaki fiyatlamalarda da değişimler olurken, Fed'in ilk faiz indirim beklentisi artan resesyon endişelerine paralel olarak mayıs ayına çekildi.
Fed'in mayıs ayında yüzde 53 ihtimalle faiz indirmesinin beklendiğini kaydeden analistler, tarifelerin ekonomiyi olumsuz etkileyebileceği endişeleri bankanın yıl sonuna kadar toplamda 4 faiz indirimi yapacağına yönelik fiyatlamaların güçlenmesine neden olduğunu söyledi.
Analistler, fiyatlamalarda ABD'de cuma günü açıklanan tarım dışı istihdam verisinin öngörülerin üzerinde gerçekleşmesinin de etkili olabileceğini kaydederek, ABD'de bu hafta açıklanacak enflasyon verilerinden alınacak sinyallerin beklentiler üzerinde değişikliğe sebep olabileceğini söyledi.
YATIRIMCILAR RİSKLİ VARLIKLARDAN DEVLET TAHVİLLERİNE YÖNELİYOR
Yatırımcıların son tarife açıklamaları sonrası görece riskli varlıklardan başta devlet tahvilleri olmak üzere güvenli liman varlıklara yöneldi.
Artan risk algısının etkisiyle tahvil piyasalarında alış yönlü bir seyir öne çıkarken, ABD'nin 10 yıllık tahvil faizi yaklaşık 6 baz puan gerileyerek yüzde 3,94'e indi.
Almanya'nın 10 yıllık devlet tahvili faizi 11 baz puan düşüşle yüzde 2,52, Fransa'nın 10 yıllık devlet tahvili faizi 7 baz puan azalışla 3,30, İngiltere 10 yıllık devlet tahvili faizi 7 baz puan gerilemeyle yüzde 4,44, Japonya 10 yıllık devlet tahvili faizi 9 baz puan düşüşle yüzde 1,13 ve Çin'in 10 yıllık devlet tahvili faizi de 9 baz puan azalışla yüzde 1,63 seviyesinde bulunuyor.
Dolar endeksi 102,9 seviyelerine gerilerken, altının ons fiyatı şu sıralarda yüzde 0,5 azalışla 3 bin 23 dolardan alıcı buluyor. Cuma gününü yüzde 5,6 azalışla 65,7 dolardan tamamlayan Brent petrolün varil fiyatı ise şu sıralarda 63,8 dolara inerek Nisan 2021'den bu yana en düşük seviyesinde işlem görüyor.
Kripto paralar tarafında da sert satış baskısı etkili olurken, Bitcoin dün yüzde 5,1 düşüşle 78 bin 868 dolara gerilemesinin ardından yeni işlem gününde de kayıplarını sürdürerek yüzde 1,7 düşüşle 77 bin 600 dolardan satılıyor. Ethereum ise dün yüzde 12 değer kaybetmesinin ardından yeni günde de düşüş eğilimini sürdürerek yüzde 1,7 azalışla 1.575 dolardan işlem görüyor.
Söz konusu gelişmelerle New York Borsası'nda cuma günü Nasdaq endeksi yüzde 5,82, S&P 500 endeksi yüzde 5,97 ve Dow Jones endeksi yüzde 5,50 geriledi.
ABD'de endeks vadeli kontratlar haftaya düşüşle başladı. Vadeli piyasalarda Nasdaq endeksi yüzde 4,1, S&P 500 endeksi yüzde 3,4 ve Dow Jones endeksi yüzde 2,7 düşüşle işlem görüyor.
AVRUPA PİYASALARINDA GÖZLER MİSİLLEME AÇIKLAMALARINDA
Avrupa borsaları cuma günü negatif seyrederken, Trump tarifelerine ilişkin bölgeden gelecek olası misilleme açıklamaları yakından takip ediliyor.
Avrupa basınında yer alan haberlere göre, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin, önümüzdeki günlerde Trump'ın gümrük vergilerine karşı birleşik bir cephe oluşturmaya çalışarak ABD ithalatına yönelik ilk karşı yaptırımları onaylaması bekleniyor.
Geçen hafta AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, transatlantik ticarette engelleri kaldırmak için ABD ile müzakere etmeye her zaman hazır olduklarını anımsatarak, "Aynı zamanda, karşılık vermeye de hazırız. Çelik üzerindeki tarifelere yanıt olarak ilk karşı önlem paketini zaten tamamlıyoruz. Şimdi, müzakereler başarısız olursa çıkarlarımızı ve işletmelerimizi korumak için daha fazla karşı önlem almaya hazırlanıyoruz." ifadelerini kullanmıştı.
Analistler, AB tarafının atacağı adımları küresel ekonomi ve ticaret için belirleyici olabileceğini ifade ederek, artan ticaret savaşları endişelerinin piyasalardaki satış baskısının devam etmesine neden olabileceğini vurguladı.
Cuma günü, Almanya'da DAX 40 yüzde 4,95, Fransa'da CAC 40 endeksi yüzde 4,26, İngiltere'de FTSE 100 endeksi yüzde 4,95 ve İtalya'da FTSE MIB 30 endeksi yüzde 6,53 düştü.
Avrupa'da endeks vadeli kontratlar yeni haftaya satıcılı bir seyirle başladı. Vadeli işlemlerde Almanya'da DAX 40 yüzde 4, Fransa'da CAC 40 endeksi yüzde 4,3, İngiltere'de FTSE 100 endeksi yüzde 2,6 ve İtalya'da FTSE MIB 30 endeksi yüzde 6,7 değer kaybıyla işlem görüyor.
ASYA BORSALARINDAN TARİHİ DERİN SATIŞLAR ETKİLİ OLUYOR
Haftanın ilk işlem gününde Asya borsalarında negatif bir seyir izlenirken, Çin'in misilleme adımları sonrası ilk işlem gününde derin satış baskısı etkili oluyor.
Cuma günü Çin yönetimi ABD'nin "karşılıklı tarifeler" kapsamında getirdiği yüzde 34'lük tarife artışına karşı aynı oranda ek tarife uygulayacağını duyurdu ve bazı nadir toprak elementlerinin ihracatına kısıtlama getirdi.
Çin Ticaret Bakanlığından yapılan açıklamada, samaryum, gadolinyum, terbiyum, disprosyum, lütesyum, skandiyum, itriyum ve alaşımlarının olduğu 7 kategorideki orta ve ağır nadir metallerin 4 Nisan'dan itibaren ihracat kontrol listesine alınacağı bildirildi.
Bakanlık, 27 ABD şirketi ihracat kontrolü veya yasağı listelerine eklendi. Şirketlerden 16'sının askeri ve sivil ikili kullanımı olan ürünlerinin ihracatına yasak getirilirken, 11 şirket ihracat yasağı uygulanan "güvenilmez varlık" listesine alındı.
Dün ayrıca Çin Dışişleri Bakanlığı, ABD'nin tarife artışları konusunda ülkenin siyasi pozisyonunu detaylandıran bir açıklama yayımladı.
Açıklamada, ABD'nin Çin dahil ticaret ortaklarına uyguladığı gümrük tariflerinin ülkelerin meşru haklarını ve çıkarlarını tehdit ettiği, Dünya Ticaret Örgütü kurallarını ihlal ettiği ve çok taraflı ticaret sistemine zarar verdiği vurgulandı.
ABD'nin eylemlerinin temel ekonomik ilkeler ve piyasa normlarına aykırı olduğu, çok taraflı ticaret müzakereleriyle elde edilen dengeli sonuçları ve ABD'nin uzun zaman uluslararası ticaretten fayda sağladığı gerçeğini göz ardı ettiği belirtilen açıklamada, Çin hükümetinin bunu kınadığı ve karşı çıktığı belirtildi.
Tarife adımları ve şiddetlenen ticaret savaşlarının etkisiyle değişmesi beklenen ticaret ve imalat stratejileri bölge genelindeki risk algısı üzerinde etkili oluyor.
Hong Kong'da işlem gören Çinli e-ticaret ve teknoloji grubu Alibaba'nın hisseleri yüzde 14,4, bilgisayar ve mobil cihaz üreticisi Lenovo'nun hisseleri 19,7, otomotiv üreticisi BYD'nin hisseleri yüzde 18,6 ve mobil cihaz üretimiyle öne çıkan Xiomi'nin hisseleri yüzde 15,3 düşüşle işlem görüyor.
Güney Kore ve Japonya pay piyasalarında da derin satış baskısı etkili olurken sanayi, otomotiv, madencilik ve teknoloji sektörlerinde kayıplar dikkati çekiyor.
Bu gelişmelerle kapanışa yakın Japonya'da Nikkei 225 endeksi yüzde 6,6, Güney Kore'de Kospi endeksi yüzde 5,2, Çin'de Şanghay bileşik endeksi yüzde 6,3 ve Hong Kong'da Hang Seng endeksi yüzde 11 düştü.
Yurt içi tarafında cuma günü küresel piyasalardaki satış baskısına paralel olarak düşüş eğiliminde bir seyir izleyen Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, günü yüzde 1,10 değer kaybederek 9.379,83 puandan tamamladı.
Dolar/TL, cuma günü yüzde 0,1 düşüşle 37,9960'tan kapanırken, bugün bankalararası piyasanın açılışında önceki kapanışının hemen üzerinde 38,0070 seviyesinden işlem görüyor.
Analistler, bugün yurt içinde haftalık para ve banka istatistikleri, yurt dışında ise ABD tarifelerine yönelik haber akışı, Avro Bölgesi'nde Sentix yatırımcı güven endeksi ve perakende satışların takip edileceğini dile getirerek, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 9.300 ve 9.200 puanın destek, 9.450 ve 9.550 seviyelerinin direnç konumunda olduğunu kaydetti.
Piyasalarda bugün takip edilecek veriler şöyle:
11.30 Avro Bölgesi, nisan ayı Sentix yatırımcı güven endeksi
12.00 Avro Bölgesi, şubat ayı perakende satışlar
14.30 Türkiye, haftalık para ve banka istatistikleri
